Średnia krajowa 2024 – ile wynosi średnia płaca w Polsce?

Czym jest średnia krajowa? 

Średnia krajowa to potoczna nazwa wskaźnika, który określa przeciętną wysokość miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w kraju. Jego obliczaniem w Polsce zajmuje się Główny Urząd Statystyczny. Analiza tego wskaźnika pozwala na ocenę średnich zarobków Polaków. GUS aktualizuje statystyki raz w miesiącu oraz zbiorczo raz do roku.

Trzeba jednak zaznaczyć, że obliczając średnią krajową, GUS weryfikuje dochody osób zatrudnionych w podmiotach zatrudniających co najmniej 10 pracowników, a więc nie uwzględnia mikroprzedsiębiorców.

Tymczasem według danych z 2023 roku mikroprzedsiębiorstwa w Polsce stanowiły ponad 97% wszystkich firm działających na rynku. Liczba osób zatrudnionych w tym sektorze to około 4,34 mln przy 10,23 mln osób ogółem pracujących w przedsiębiorstwach¹. Z tego względu przy ustalaniu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw pomija się sporą grupę aktywnych zawodowo osób i wskaźnik nie jest w pełni obiektywny.

Średnia krajowa 2023 vs 2024 – jakie są różnice w wysokości wynagrodzeń?

Główny Urząd Statystyczny udostępnił dane na temat średniej krajowej w ramach Obwieszczenia Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 18 lipca 2024 roku w sprawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w drugim kwartale 2024 r.

Zgodnie z danymi statystycznymi średnia krajowa w drugim kwartale 2024 roku wyniosła 8167,77 złotych². Dla porównania średnia krajowa w drugim kwartale 2023 roku była równa 7364,30 złote³. Z kolei w sierpniu 2024 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw wyniosło 8189,74 złotych, co stanowiło nominalny wzrost o 11,1 pkt proc. w porównaniu do tego samego miesiąca w 2023 roku ⁴.

Z udostępnianych danych można wywnioskować, że średnie płace w kraju dynamicznie rosną z roku na rok. Niestety okazuje się, że w praktyce Polacy zarabiają coraz mniej. Jak to możliwe?

Wszystko za sprawą rosnącej inflacji, która przez pewien czas sięgnęła poziomu nawet 18,1%⁵ (dane z lutego 2023, aktualnie we wrześniu 2024 inflacja wyniosła szacunkowo 4,9%)⁶. Obecnie za zarobione pieniądze możemy kupić znacznie mniej towarów i usług, niż w roku poprzednim.

Jak obliczyć średnią płacę?

Główny Urząd Statystyczny do ustalania średniej płacy w Polsce wykorzystuje prosty wzór matematyczny. Wszystkie wypłaty pracownicze uwzględnione w celach statystycznych trzeba dodać do siebie, a następnie podzielić otrzymaną sumę przez liczbę wypłat pieniężnych.

Obliczanie średniej krajowej budzi spore kontrowersje, szczególnie ze względu na sporą różnorodność wysokości płac. Doskonałym przykładem będzie przedsiębiorstwo handlowe składające się z 15 osób. Załóżmy, że w firmie pracują następujące osoby:

• 10 handlowców zarabiających 8000 złotych brutto miesięcznie
• 4 osoby w zarządzie zarabiające 15 000 złotych brutto miesięcznie
• właściciel zarabiający 50 000 złotych brutto miesięcznie

Uwzględniając powyższe dane – 10 x 8000 + 4 x 15 000 + 50 000)/15 = 12 666,67 złotych. Oznaczałoby to, że średnia zarobków wynosi blisko 13 tysięcy złotych, choć większość osób zatrudnionych w firmie nie osiąga takich dochodów. Na tym przykładzie doskonale widać, jak średnia krajowa w 2024 roku może odbiegać od realnych zarobków Polaków.

Przeciętne wynagrodzenie w 2024 roku w Polsce – jakie dane nie są uwzględniane w badaniu?

GUS do obliczania przeciętnego wynagrodzenia w 2024 roku oraz w latach poprzednich wykorzystuje wyłącznie ustawowo określone dane statystyczne. Tak jak zostało już wspomniane, do analiz nie są brane pod uwagę dochody pracowników w firmach zatrudniających do 9 osób. Pensje tej grupy roboczej najczęściej nie są wysokie i często oscylują w granicach minimalnego wynagrodzenia.

Zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r. najniższa płaca od 1 lipca tego roku wynosi 4300 złotych brutto. To oznacza, że stawka godzinowa nie może być niższa niż 28,10 złotych brutto. Znamy już stawki płacy minimalnej w 2025 roku. Zgodnie z rozporządzeniem minimalna pensja od stycznia 2025 roku wyniesie 4666 złotych brutto, a stawka godzinowa – 30,50 złotych brutto.

Wskaźnik średniej krajowej nie jest zależny też od pensji pracujących w tzw. budżetówce. To oznacza, że do danych statystycznych nie wlicza się zarobków:

• policjantów,
• żołnierzy,
• strażaków,
• pracowników domów społecznych,
• urzędników skarbowych,
• pracowników sądownictwa.

Dane statystyczne GUS dotyczące przeciętnego wynagrodzenia nie obejmują też zarobków z jednoosobowej działalności gospodarczej, umowy cywilnoprawnej oraz w administracji publicznej.

Średnie zarobki Polaków w 2024 roku – brutto/netto

Dane statystyczne GUS odnoszące się do średniej płacy w Polsce dotyczą zarobków brutto. Kwoty „na rękę” dla pracowników są znacznie niższe. Można przyjąć, że przeciętne wynagrodzenie w 2024 roku netto jest o około 25% niższe od kwoty brutto. Skąd taka różnica?

Wpływ na znaczne pomniejszenie kwoty do wypłaty dla pracownika ma kilka czynników, w tym m.in.:

• składki emerytalne,
• składki zdrowotne,
• składki chorobowe,
• składki rentowe,
• podatek dochodowy.

Warto pamiętać, że spore znacznie ma również próg podatkowy, na podstawie którego obliczany jest należny podatek do Urzędu Skarbowego. Po przekroczeniu kwoty 120 000 złotych brutto obowiązuje podatek w wysokości 32% od nadwyżki. W takim wypadku zarobki netto są jeszcze niższe.

Średnie wynagrodzenie a realne zarobki Polaków

Statystyki GUS uwzględniające przeciętne wynagrodzenie w Polsce są prowadzone od wielu lat. Niestety przekazywane informacje nie stanowią realnego odzwierciedlenia sytuacji na rynku pracy w Polsce m.in. dlatego, że w obliczeniach nie uwzględnia się kluczowych grup roboczych oraz mikroprzedsiębiorców.

Najczęściej bogacą się właściciele firm i osoby na wyższych stanowiskach. Pracownicy fizyczni oraz o przeciętnych kwalifikacjach zarabiają sporo poniżej średniej krajowej 2024.

Pokazuje to jasno inny często wykorzystywany do zobrazowania sytuacji na rynku pracy wskaźnik. Mediana wynagrodzeń w kwietniu 2024 roku wyniosła jedynie 6500 złotych brutto, czyli okazała się aż o 21,9 pkt proc. niższa od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw ⁷. W praktyce oznacza to, że połowa zatrudnionych na rynku pracy w Polsce otrzymała wynagrodzenie nie wyższe niż ta kwota (analogicznie pensje nie mniejsze niż 6500 złotych otrzymała połowa pracowników).

Rozbieżności sięgające często 40 procent nie umknęły uwadze Głównego Urzędu Statystycznego. Z tego powodu od września 2024 roku obok przeciętnego wynagrodzenia będą publikowane również dane właśnie o medianie wynagrodzeń. Do tej pory takie informacje były podawane tylko raz na dwa lata. Zmiana ma dać pełniejszy i bardziej realny obraz rozkładu wynagrodzeń, w tym z podziałem na regiony, branże oraz grupy wiekowe⁸.

Średnia krajowa, wzrost gospodarczy i inflacja – podsumowanie

W Polsce średnia krajowa rośnie z roku na rok. Wynika to głównie z mocnego wzrostu gospodarczego. Według danych GUS PKB niewyrównywany sezonowo w II kwartale 2024 roku realnie zwiększył się o 3,2% rok do roku. W analogicznym kwartale 2023 roku spadek wyniósł 0,6% ⁹. Polska stale się rozwija, a gospodarstwa domowe są coraz bogatsze.

Rosnąca średnia płaca w Polsce niestety nie ma obecnie przełożenia na status społeczny obywateli. Wszystko dlatego, że mimo średniego wzrostu płac ich wartość jest pochłaniana przez słabnącą wartość nabywczą pieniądza.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w 2024 roku to wskaźnik przedstawiający średnie zarobki określonej grupy Polaków. Niestety statystyki nie dotyczą wszystkich osób aktywnych zawodowo, a więc spora część zatrudnionych zarabia znacznie mniej i średnia krajowa jest realnie niższa. Pokazują to m.in. dane dotyczące mediany zarobków w Polsce.