Kim jest wierzyciel i jakie ma prawa?

Kto to jest wierzyciel?

Wierzyciel to osoba, która jest uprawniona do żądania spełnienia świadczenia od dłużnika. Art. 353 kodeksu cywilnego rozstrzyga, że może ono polegać na działaniu albo zaniechaniu. Prawa wierzyciela zależą przede wszystkim od podstawy zobowiązania. Istnienie wierzyciela i dłużnika automatycznie wiążą się z występowaniem w stosunku prawnym wierzytelności i długu.

Kto jest wierzycielem, a kto dłużnikiem?

Wierzyciel to osoba, która ma podstawę prawną do dochodzenia od dłużnika świadczenia pieniężnego albo niepieniężnego. Dłużnik to z kolei ta strona zobowiązania, która musi świadczenie spełnić.

Najlepiej pokazać to na przykładzie. Jeśli pan Jarek zaciągnie w banku kredyt w wysokości 2000 złotych, stanie się dłużnikiem instytucji finansowej. Ta z kolei zyska status wierzyciela i będzie mogła dochodzić swoich praw na podstawie umowy zawartej między stronami, np. w zakresie terminowej spłaty zobowiązania czy odsetek.

Rodzaje wierzycieli w sprawach finansowych

Polskie prawo przewiduje występowanie kilku rodzajów wierzycieli. W sprawach finansowych największe znaczenie ma wierzyciel osobisty i rzeczowy. Obok nich funkcjonuje wierzyciel alimentacyjny i wierzyciel hipoteczny.

Wierzyciel osobisty

Wierzyciel osobisty to osoba fizyczna albo prawna, która ma prawo dochodzić swoich praw z całego majątku osobistego dłużnika (np. wynagrodzenia czy emerytury). Zakres uprawnienia jest więc szeroki.

Wierzyciel rzeczowy

Wierzyciel rzeczowy ma bardziej ograniczone prawa niż wierzyciel osobisty. Może dochodzić zaspokojenia swoich wierzytelności jedynie z przedmiotu zabezpieczenia – np. samochodu czy biżuterii.

Kto może być wierzycielem?

Wierzycielem może być osoba fizyczna albo osoba prawna, a więc różne podmioty, takie jak np. firma pożyczkowa, bank, SKOK, firma windykacyjna czy dowolne przedsiębiorstwo mające osobowość prawną.

Wierzyciel musi mieć podstawę swojej wierzytelności (np. umowa) i być w stanie ją wykazać. Zazwyczaj przedmiotem zobowiązania są pieniądze lub rzeczy, więc to o nie będzie się ubiegać wierzyciel od dłużnika.

Jakie prawa ma wierzyciel?

Główny przywilej wierzyciela to prawo do zaspokojenia roszczenia zgodnie z umową. Dotyczy to zarówno samego przedmiotu zobowiązania, jak i postanowień takich jak np. termin płatności czy wysokość odsetek.

Jeśli świadczenie jest wymagalne, a dłużnik mimo to go nie spełnił, wierzyciel zyskuje prawo do wystawienia wezwania do zapłaty. To pismo, w którym uprawniony przypomina o swojej wierzytelności i żąda jej zaspokojenia w wyznaczonym terminie, najczęściej pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego, a później postępowania egzekucyjnego.

Pamiętaj, aby wezwanie zawsze wysyłać pocztą za poświadczeniem odbioru i umieszczać w nim kompletne dane stron zobowiązania oraz szczegóły dotyczące wierzytelności. Wierzyciel może oczywiście prowadzić negocjacje z dłużnikiem, a gdy to nie przyniesie skutków – pozwać go albo np. sprzedać wierzytelność firmie windykacyjnej.

Jeśli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, masz prawo dochodzić odsetek za czas opóźnienia. Takie prawo jest gwarantowane przez kodeks cywilny niezależnie od powstania szkody. Jeżeli stopa odsetek nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych.

Egzekwowanie świadczenia przez wierzyciela

Czasami zdarza się, że zamierzonych skutków nie przynoszą ani polubowne, ani procesowe działania wierzyciela zmierzające do zaspokojenia jego wierzytelności. W takiej sytuacji po uzyskaniu prawomocnego orzeczenia w sprawie trzeba wybrać drogę postępowania egzekucyjnego. Organami egzekucyjnymi są sądy rejonowe oraz komornicy, a uczestnikami postępowania – wierzyciel i dłużnik.

Wierzyciel, który chce wszcząć postępowanie egzekucyjne, musi mieć ważny tytuł egzekucyjny, któremu sąd nadał klauzulę wykonalności i złożyć wniosek do komornika sądowego. Egzekucja komornicza może być prowadzona m.in. z ruchomości, wynagrodzenia za pracę czy środków zgromadzonych na rachunku bankowym.

Czego nie może wierzyciel?

Wierzyciel ma szerokie uprawnienia w celu dochodzenia swoich roszczeń, które oczywiście doznają pewnych ograniczeń. Wszystkie czynności muszą być zgodne z prawem. W szczególności wierzyciel nie może wchodzić do domu dłużnika bez jego zgody, zmuszać do rozmowy, stosować przemocy, grozić czy przeprowadzać zajęcia ruchomości lub nieruchomości dłużnika. Środki przymusu – w granicach przepisów – może stosować tylko komornik w toku postępowania egzekucyjnego.

Jak rozmawiać z wierzycielem i zarządzać długiem?

Pilnowanie przez wierzyciela terminów spłat to naturalne postępowanie. Skoro przysługują mu określone uprawnienia, może je egzekwować. Jeśli jesteś dłużnikiem i wiesz, że nie będziesz w stanie spełnić roszczenia wierzyciela w terminie, warto od razu się z nim skontaktować i poinformować o problemach.

Zapewnij o zaangażowaniu w rozwiązanie problemu i poproś o negocjację warunków zobowiązania. Być może uda się wypracować rozwiązanie akceptowalne dla obu stron i zakończyć sprawę polubownie, a co za tym idzie uniknąć ostateczności, jaką jest postępowanie sądowe i egzekucja komornicza.

Dlaczego wierzyciel nie musi być windykatorem?

Wierzyciel nie zawsze jest windykatorem. Wszystko dlatego, że umowy zawierają zarówno osoby fizyczne, jak i prawne i tylko część z nich współpracuje z firmami windykacyjnymi w zakresie sprzedaży wierzytelności czy odzyskiwania należności finansowych.

Każdy wierzyciel ma prawo dochodzić zaspokojenia świadczenia przez dłużnika samodzielnie. Jeśli obawia się, że nie ma odpowiedniej wiedzy i doświadczenia w tym zakresie, może skorzystać alternatywnie z pomocy prawnika. Nie zmieni to jednak jego statusu wierzyciela w zakresie zobowiązania.

Podstawowym prawem wierzyciela jest zaspokojenie jego roszczenia. Jeśli borykasz się z problemem niesolidnego dłużnika, podejmij zdecydowane działania, które pomogą odzyskać twoją należność.