Bocian – jak wygląda i kiedy przylatuje?

Co warto wiedzieć o bocianach?

Bocian biały to jeden z najbardziej charakterystycznych gatunków ptaków w Polsce. Jest niezwykle towarzyski. Chętnie tworzy stada, latając i przebywając w grupie. W Polsce najwięcej bocianów białych zamieszkuje tereny Warmii i Mazur.

Bocian to ptak wędrowny, który zimę spędza daleko od kraju. Potrafi przelecieć nawet 8 tysięcy kilometrów, jednak wbrew pozorom wcale nie jest szczególnie dobrym lotnikiem. W przypadku podróży długodystansowych utrzymuje po prostu lot wysoko nad ziemią, dzięki czemu zachowuje się jak szybowiec.

Bociany osiągają dojrzałość płciową stosunkowo późno, bo dopiero w wieku 4-5 lat. Samica składa jaja w odstępach dwudniowych. U bocianów dobrze działa podział ról. Nie tylko samica jest odpowiedzialna za wysiadywanie jaj. Samiec nie ponosi z kolei pełnej odpowiedzialności za budowę gniazda.

Dzisiaj bociany osiedlają się głównie w pobliżu siedzib ludzkich. Nie zawsze tak było. Kiedyś bociany białe tworzyły gniazda na uboczu, w zagłębieniach skalnych czy oddalonych drzewach. Jeśli spotkasz rannego bociana białego, pamiętaj, że jest dużym ptakiem i dwa razy zastanów się, zanim postanowisz go samodzielnie złapać. Jego dziób jest niezwykle długi i ostry, więc ptak pod wpływem stresu może zrobić nim krzywdę¹.

Jak wygląda bocian?

Bocian biały waży od 2,7 do 4,4 kilogramów. Podczas gdy długość ciała waha się między 95 a 115 centymetrów (z dziobem i ogonem), to rozpiętość skrzydeł może sięgać nawet 220 centymetrów. Bociana białego wyróżnia białe upierzenie, które uzupełniają czarne lotki. Długie czerwone nogi i dziób ułatwiają poruszanie się wśród terenów podmokłych².

Co lubi jeść bocian?

W bajkach w skład diety bocianów białych wchodziły przede wszystkim żaby. Mimo że bocian zdecydowanie bardziej ceni sobie bezkręgowce, to jest w tym ziarnko prawdy. Bocian biały żywi się głównie dżdżownicami i ślimakami. W skład jego codziennej diety wchodzą również duże owady, takie jak chrząszcze i świerszcze oraz larwy owadów. Bociany białe od czasu do czasu skuszą się również na większe pożywienie, takie jak żaby, węże, małe ssaki czy pisklęta³.

Ile lat żyje bocian?

Średni czas życia bociana białego wynosi od 8 do 9 lat. Spora część osobników dożywa jednak około 20 lat, a rekordziści – nawet 29 lat. Specjaliści są w stanie monitorować wiek bocianów dzięki specjalnym obrączkom zakładanym na nogi⁴.

Kiedy i gdzie odlatują bociany?

Młode bociany opuszczają swoje gniazda od lipca do sierpnia. Nie od razu jednak ruszają w drogę. Najpierw spotykają się w grupach sięgających 150 osobników na otwartych przestrzeniach takich jak np. wilgotne łąki. Tam bociany białe zatrzymują się na kilka dni, pożywiając się i odpoczywając przed długim lotem. W trasę wyruszą odpowiednio silne osobniki. Bociany białe niezdolne do dalszej wędrówki pozostaną na zimę w Polce i trafią pod opiekę schronisk.

Gdzie odlatują bociany? Zdecydowana większość bocianów białych na zimę udaje się do Egiptu. Inne popularne kierunki wśród tych pięknych ptaków to Etiopia, Sudan, Niger czy RPA.

Jak długo trwa lot bociana do Afryki?

Lot bociana białego do Afryki trwa wiele tygodni. Po wyruszeniu pod koniec sierpnia w trasę ptaki każdego dnia przelatują od 100 do 200 kilometrów. Poruszają się tylko w dzień, trzymając się lądu. Trasa lotu polskich bocianów wiedzie najczęściej przez tereny Bliskiego Wschodu, Izraela i Nilu. Do Afryki docierają w listopadzie. Na miejscu bociany białe żyją w stadzie.

Kiedy bociany wracają do Polski?

Po spędzeniu zimy w Afryce niektóre bociany białe na początku lutego rozpoczynają powrót do kraju. Na podróż nie decydują się najczęściej młode bociany, które nie osiągnęły jeszcze dojrzałości płciowej. W cieple pozostają do ukończenia około 3-4 lat.

Droga powrotna jest zdecydowanie krótsza. Trwa tylko 6 tygodni. Wszystko ze względu na chęć szybszego dotarcia do gniazda. Bocian biały w drodze powrotnej jest w stanie pokonać nawet 500 kilometrów dziennie⁵.

Jak można pomóc bocianom?

W kraju na bociany czyha szereg niebezpieczeństw. To przede wszystkim linie energetyczne, nagłe zmiany pogody, przebudowy infrastruktury, zmiana łąk w pola uprawne czy obniżenie poziomu wód gruntowych. Warto pamiętać, że bocian biały to gatunek chroniony na podstawie Ustawy o Ochronie Przyrody. Polska jest jednym z krajów, w których populacja bociana białego jest największa. W 2004 roku znajdowało się u nas około 52 tysięcy par tych pięknych ptaków⁶.

Z tego powodu warto angażować się w pomoc bocianom. Obecnie to jeszcze łatwiejsze. Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „pro Natura” podjęło się współpracy z Grupą ENERGA. W ten sposób powstawała infolinia 801 BOCIAN (801-26-24-26), pod którą doświadczeni przyrodnicy udzielają porad dotyczących ochrony bocianów w Polsce, w tym postępowania z poszkodowanymi ptakami czy zagrożonymi gniazdami. Wskazówki może uzyskać każdy, kto tego potrzebuje. Wsparcie specjalistów dotyczy również tworzenia miejsc lęgowych dla bocianów czy opieki nad osobnikami z niepełnosprawnościami. Infolinia działa na terenie całego kraju⁷.